آموزش جنین در دوران بارداری، افزایش هوش و یادگیری
تا سالها قبل تعریف نوزاد موجودی دوست داشتنی ولی ناتوان، مادون انسانی، کودن و فاقد احساس بود و به همین ترتیب هم با آنها رفتار میشد. طی 25 سال گذشته روانشناسان و جنین شناسان آمریکایی و ژاپنی تحقیقاتی در زمینه جنین انجام داده اند که نتایج آن حیرت آور است به طوری که این قرن، قرن نوزادان خوانده شده. این مطالعات نحوه شکل گیری سیستم عصبی و مغز را از 2 هفتگی روشن میکند.
جنین دارای سیستم عصبی فوق العاده پیچیده ای است که تا 3 سالگی در حال ضبط کلیه حرکات اصوات تصاویر مزه ها و بو هاست.یک جنین در هفت ماهگی بیشترین سلولهای مغزی را دارد،از ماه هشتم این سلولها شروع به از بین رفتن می کنند.
حال بحث بر سر این هست که آیا ما میتونیم این روند را کند کنیم ؟ پاسخ مثبت است، با تحریک قسمتهای مختلف مغز جنین و نوزاد که هر کدام راهکارهای مختلفی دارد. این تحریک باعث میشود که ارتباطات بین سلولهای عصبی بر قرار شده و وقتی این اتفاق افتاد سلولهایی که فعال شده اند دیگر از بین نمیروند. یعنی مغز این قانون را دارد که هر سلولی بلا استفاده ای حذف شود. حال هر چه تعداد سلول هایی که زنده اند و تعداد اتصالات آنها با هم بیشتر باشد کودک هوش و یادگیری بالا تری خواهد داشت.
شروع کارهایی که باعث تحریک سلول های مغزی میشود تقریباازماه پنجم است چون معتقدند که از حدود هفته 18 جنین می تواند صداها را بشنود. صدایی که جنین میشنود صدای قلب مادر است اگر ما بتونیم یک صدایی با تم قلب مادر ولی با ریتم متفاوت ایجاد کنیم این تفاوت توجه نوزاد را جلب می کند.
دکتر رنه دکار از دانشگاه هاروارد ماساچوست از سال1979 روی 3000 کودک در داخل رحم کار کرده و آنها را بعد از به دنیا آمدن زیر نظر داشته است .او به چهار نتیجه زیر در مورد کودکانی که در رحم روی آنها کار شده رسیده:
- زمان بندی: زمان حساس از 5 ماهگی شروع و تا 2 سالگی ادامه می یابد، در صورتیکه این زمان از دست رود دیگر قابل جبران نیست مثلا کودک در زمان تولد چشمهایش را باز میکند و تصاویر و نور باعث میشود قسمت خاص دیدن تصاویر در مغز فعال شود اگر یک هفته بعد از تولد چشم کودک را ببندیم و هیچ نوری به آن نرسد هیچ ییامی از چشم به مغز مخابره نمیشود و کودک تا ابد کور خواهد بود !!! این کوری نه به خاطر ضعف یا مشکل چشم بلکه به خاطر از بین رفتن سلول های نرون و مغز در قسمت بینایی است.
حال چیزهایی مثل درک موسیقی /ادبیات /سخنرانی /ریاضی/زبان دوم و...... هم همین حالت را دارد اگر زمان آن از دست برود دیگر قابل جبران نیست. - جهت گیری:کودکانی که آموزش های جنینی گرفته اند بهتر با جهان خارج ارتباط برقرار میکنند.
- تحرک: کودکان آموزش دیده کنترل بیشتری روی حرکات خود دارند.
- احساسات: کودکان آموزش دیده آرامتر، هوشیارتر و شادتر دیده شده اند.
کمتر از دو هفته بعد از تشکیل نطفه آن بخش از سیستم عصبی جنین که مربوط به قوه جاذبه و تعادل در فضا است یعنی سیستم گوش داخلی شکل میگیرد. همین سیستم هماهنگی بین حرکات مادر و جنین را ایجاد میکند. اگر مادر برقصد جنین نیز تغییر وضعیت -سرعت و جهت حرکت مادررا احساس میکند و میکوشد که با آن موازنه ایجاد کند. اگر شما برقصید جنین شما خواه یا ناخواه ناگزیر به رقص است .به همین دلیل یوگا یکی از راههای خوب برای تحریک سیستم عصبی کودک است.
برنامه ریزی جنین برای موازنه با شما فعالیت مغز او را افزایش میدهد و مغز پیچیده تری برای او ایجاد میکند . البته تعداد و زمان این حرکات باید حساب شده باشد چون جنین زود خسته شده و باید استراحت کند.
مغز انسان از دو قسمت چپ و راست تشکیل شده است :
سمت راست = خودآگاه
سمت چپ = ناخودآگاه
شنوایی در جنین
شنوایی پیوند صوتی میان شما و نوزادتان و پلی برای یاد گیری و ایجاد ارتباط با دنیای خارج است. بررسی و بازیابی اصوات، به حرف آمدن و تسلط بر ادبیات و گستردگی دایره لغات را ایجاد میکند .شنوایی پیش از تولد به منزله خط تلفنی است که مکالمات خوانوادگی را ممکن میسازد .
در هنگام تولد شنوایی کامل ترین حس جنین است و سلول های شنوایی کاملا شکل گرفته اند . جنین از 18 هفتگی میشنود،در 28 هفتگی نسبت به صدا واکنش و حتی عکس العمل عضلانی نشان میدهد. یکی از اولین علایم شنوایی در جریان پخش موسیقی برای جنین های 4 تا 5 ماهه در زایشگاه مادران لندن به اثبات رسید.موسیقی بتهوون -برامس- راک تند آنها را بیقرار میکرد و موسیقی ویوالدی و موتزارت به آنها آرامش میداد.
جنین ها به ما میگویند که از صداهای خیلی بلند خوششان نمیآید ولی نه آنکه خواستار سکوت باشند.
در گریه نگاری از نوزادان دکتر هنری ترابی در استکهلم کشف کرد که نوازادان در نوع گریه خود دارای لهجه هستند که آنرا از گویش مادر در هنگام حاملگی می آموزند.
در دوران حاملگی جنین برای شنیدن صدای مادر مجهز تر است چون صدای مادران زیرتر است و صدای پدران بم تر .بخش های مربوط به شنیدن صداهایی با فرکانس بالاتر تا پیش از تولد کاملا رشد کرده اند ولی بخشهای شنیدن صداهای بم تا قبل از سن بلوغ به درستی تنظیم نمیشوند.
جنین به دو وسیله میشنود.
- رسانای هوایی (صوت از خارج وارد بدن شود و شنیده شود)
- رسانای استخوانی ( لرزه های صوت از طریق حلق و نای از طریق اعضای داخلی به جنین میرسد و رحم اتاقک صدا تبدیل میشود.
جنین بیشتر از طریق رسانای استخوانی میشنود پس هر چه مادر میگوید برای جنین مفهوم تر است .
پدر های عزیز برای صحبت کردن با جنین باید دهان را در نزدیکی شکم مادر قرار دهند و شمرده و زیر صحبت کنند. اگر صدای شما خیلی زیر -خشمگین -اضطراب آور باشد ممکن است کودک یاد بگیرد از آن بترسد یا آنرا تکرار کند. لیکن بیشترین صدایی که جنین شما میشنود صدای قلب شماست.شما با آرامش خود صدایی ملایم را برای او ایجاد میکنید ولی اگر دایما مضطرب باشید کودک از طریق صدای قلب و هماهنگی با ترشح آدرنالین در خون شما دایما مضطرب است .جنین از صداهای ناگهانی مثل خوردن در به هم و .... به شدت میترسد .
از هفته 18 به بعد با همسرتان دعوا نکنید چون جنین میشنود و تحقیقات نشان داده ضربان قلب جنین در هنگام دعوای پدر و مادر تا 2 برابر شده، حتی گزارش سقط جنین پس از دعوای سخت هم شده است.
حس چشایی در جنین:
جنین در هفته 12 شروع به بلعیدن میکند.آنها 25 هفته قبل از تولد حش چشایی را درک میکنند و در خلال این مدت عمدتا مایع آمنوتیک اطرافشان را می چشند. این مایع ترکیبی از مواد مختلف است که ذایقه کودک را به کار وامیدارد .جنین در سه ماهه سوم هر ساعت 15 تا 40 میلی لیتر از مایع آمنیوتیک را می نوشد اگر بلع به طور طبیعی انجام شود جنین درشت و اگر کم باشد جنین ریز میشود .
اگر مایع تلخی به مایع امونیوتیک تزریق کنیم جنین دست از خوردن میکشد و اگر چیز شیرینی تزریق کنیم میزان بلع بعضی جنین ها تا 2 برابر میشود.الکل و نیکوتین عمل بلع را متوقف میکند.
چند نتیجه:
- میتوان با خوردن مزه های مختلف در دوران بارداری کوذک را با آن مزه ها آشنا کرد و بخش هایی از مغز جنین را تحریک کرد. دیده شده که جنین با خوردن شیرینی توسط مادر به حرکت در آمده است.
- خوردن زیاده از حد مواد شیرین در دوران بارداری، شیرینی دوستی را در نوزاد و بعد ها فرد افزایش میدهد که میتواند باعث چاقی و بیماری باشد پس در خوردن شیرینی در دوران بارداری زیاده روی نکنید ولی هر از گاهی مزه آنرا به جنین بچشانید .
- فاصله بین خوردن یک مزه یا غذا تا رفتن آن به خون و بعد به مایع آمینوتیک بین 15-30 دقیقه است پس فاصله گذاری بین مزه ها را رعایت کنید.
- در مایع آمینوتیک جنین شما ادرار جنین هم وجود دارد (اوره و اسید اوریک) پس لطفا با خوردن آب زیاد به رقیق شدن مایع و دفع سریعتر ادرار و چرخش بهتر مواد در مایع آمنوتیک کمک کنید.
- جنین شما از هفته 15 انگشت خود را می مکد که این به تقویت حس چشایی کمک میکند.6
- جنین به ترتیب این مزه ها را ترجیح میدهد: شیرین - شور - تلخ - ترش .اما میزان تاثیر گذاری و تحریک مزه های تلخ و ترش بیشتراست.
حس بویایی در نوزاد جنین:
بویایی در انسان مانند شنوایی و بینایی قوی نیست ولی در نوزادان دیده شده که به سرعت بوی مادر را شناسایی میکنند و این اطلاعات مانند حلقه رابط میان مادر و کودک عمل میکند. آزمایشات در اولین روزهای بعد از تولد نشان میدهد که اگر دستمال استفاده شده و استفاده نشده مخصوص پستان مادر را در دو طرف سر نوزاد قرار دهند نوزاد غالبا به سمت دستمال استفاده شده میچرخد.
اگر از سینه خود به نوزاد شیر میدهید او به سرعت بوی خاص زیر بغل شما را تشخیص میدهد .آزمایش ها از نوزادان دو هفته ای که از شیر مادر تغذیه میکردند و آنهایی که از شیر خشک تغذیه میکردند نشان داد نوزادانی که از شیر خشک تغذیه میکنند نمیتوانستند بوی مادر را تشخیص دهند.
توصیه این است که در ابتدای تولد نوزاد تا زمانی که او را شیر میدهید از عطر و مخصوصا اسپری زیر بغل خیلی کم استفاده کنید، بگذارید کودک شما به بوی طبیعی شما خو بگیرد .ممکن است تغیرات بو این حس را در کودک ایجاد کند که با افراد مختلفی ارتباط دارد و پیوند عاطفی میان کودک و مادر کمرنگ شود.
برای نوزادانی که بهر دلیل مادر نمیتواند حضور فیزیکی داشته باشد، استفاده از لباسهای مادر در کنارش و بخصوص هنگام تغذیه میتواند در ایجاد آرامش و امنیت نوزاد کمکش کند.
تاثیر موسیقی بر جنین:
در رابطه با ارتباط مادر با جنین یکى از هیجان انگیزترین کشفیات مادران باردار، شروع ارتباط نوزادانشان با موسیقى قبل از تولد آنهاست. به طورى که امروزه محققین به خوبى مى دانند جنین هاى چهارماهه نسبت به موسیقى واکنش نشان مى دهند و با آن در داخل رحم آرام مى شوند. بنابر اظهارات دکتر عزیزه ابراهیم پور مطالعه نوزادان در یک «مرکز مراقبت ویژه نوزادان» نشان داده است موسیقى موجب کاهش ضربان قلب، افزایش اشباع اکسیژن خون و کاهش استرس نوزاد مى شود و حتى موسیقى موجب ترخیص زودتر (بهبودى سریع تر) آنها از بخش مى شود.
وى مى گوید: «نوزاد دوماهه قادر به درک اوج، بلندى و همچنین محتوى ملودیک صداها است، نوزاد چهارماهه ساختار ریتمیک موسیقى و نوزاد نه ماهه تغییرات ملودى را درک و واکنش نشان مى دهد.»
این روانپزشک در ادامه افزود: «درحال حاضر توافق قوى وجوددارد که موسیقى به رشد و تکامل مغز کمک مى کند، در رشد و توسعهزبان مؤثر است، یادگیرى مهارتهاى خواندن را تسهیل مى کند، ابزارهاى ذهنى را براى حل مسائل تقویت مى کند، مهارتهاى رفتارى و شناختى را افزایش مى دهد و اعتمادبه نفس را تقویت مى کند.»
به طور کلى نظریه موجود این است که قرارگرفتن کودکان درمعرض موسیقى هاى کلاسیک در دوران جنینى، بعد از تولد، در دوران رشد و حتى دوران دبیرستان موجب مى شود که کودکان باهوش تر و زیرک تر باشند. به طورى که در حال حاضر شواهد و دلایل زیادى از این نظریه حمایت مى کنند.
دکتر ابراهیم پور ضمن تأکید بر اهمیت قرارگرفتن کودکان درمعرض موسیقى هاى کلاسیک گفت: "به مادران توصیه مى شود در دوران باردارى بویژه از ماه چهارم به موسیقى گوش دهند و موسیقى هایى را انتخاب کنند که موجب آرامش و راحتى درخود آنها شود. این عمل موجب کاهش استرس مادر و جنین مى شود".
امیر نظمی